Coenzyme Q-10 (CoQ-10,Ubiquinone)

Coenzyme Q10 พบมากในธัญพืช ถั่วต่างๆ พืชผักที่มีสีเขียวจัด ยีสต์ เนื้อสัตว์ และปลา เป็นสารประกอบ quinone ที่มีโมเลกุลคล้ายวิตามิน K

ละลายในไขมัน จุดหลอมเหลว 48 องศา ถูกออกซิไดซ์ได้ง่ายในอุณหภูมิสูง มีสูตรโครงสร้างดังนี้ (โดยในคน ค่า n เท่ากับ 10 จึงเรียกว่า coenzyme Q-10)

ฤทธิ์ทางชีวภาพ

ในเซลล์ของอวัยวะทั่วไป CoQ-10 ทำหน้าที่เป็น cofactor ในขบวนการขนส่งอิเล็กตรอนในไมโตคอนเดรีย เพื่อสร้างสารพลังงาน ATP แก่เซลล์และอาจพบในส่วนต่างๆ ของเซลล์

เช่น microsome, Golgi apparatus, เยื่อหุ้มเซลล์ (cell membrane) ช่วยเพิ่มระดับพลังงานให้แก่ร่างกาย เพิ่มประสิทธิภาพในการนำออกซิเจนไปใช้ได้ดีขึ้น

ร่างกายสามารถสังเคราะห์ CoQ-10 ได้เองในตับ แต่ความสามารถอาจลดลงเมื่อมีอายุมากขึ้น

การบริโภคไม่ถูกต้อง มีความเครียด การติดเชื้อ CoQ-10 ถูกเปลี่ยนโดยเอนไซม์ NADPH CoQ reductase ให้เป็น reduced umbiquinone หรือ ubiquinol (CoQH2-10)

ซึ่งเป็นสารต้านอนุมูลอิสระ ป้องกันปฏิกิริยา lipid peroxidation จับอนุมูลอิสระในไขมัน

และเยื่อหุ้มไมโตคอนเดรีย ช่วยการทำงานของวิตามิน E ทำให้วิตามิน E ที่ถูกออกซิไดซ์โดยอนุมูลอิสระนั้น สามารถกลับมาทำหน้าที่ต้านอนุมูลอิสระใหม่อีกได้ 

CoQ-10 ช่วยปกป้องและเพิ่มความแข็งแรงให้กับหัวใจ ทำให้หัวใจสูบฉีดเลือดได้ดีขึ้น ดีต่อกล้ามเนื้อหัวใจที่ขาดเลือดเลี้ยง ช่วยลดความตึงของการหดตัวของกล้ามเนื้อหัวใจ ช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดโรคที่เกี่ยวกับเนื้อเยื่อหุ้มฟันและโรคเหงือก

ปัจจุบัน มีการทดลองใช้ CoQ-10 เพิ่มภูมิคุ้มกันให้แก่ร่างกาย ในโรคมะเร็ง โรคเอดส์

ประโยชน์

– ช่วยรักษาโรคหัวใจ (cardiovascular disease) โรคหลอดเลือดหัวใจ (coronary disease) โรคหัวใจล้มเหลว (congestive heart failure) โรคเกี่ยวกับหัวใจ (cardiopathy) โรคลิ้นหัวใจรั่ว ลดความเข้มข้นของ lipoprotein ในผู้ป่วยโรค acute coronary disease อาจผสมในยารักษาโรคหัวใจ digitalis ยาขับปัสสาวะ

– ลดความดันโลหิตในผู้ที่มีความดันโลหิตสูง แต่ไม่มีผลต่อผู้ที่มีความดันโลหิตปกติ โรคต่อมไทรอยด์ (hyperthyroidism)

– เพิ่มไมโตคอนเดรียในสมอง

– ช่วยปกป้องระบบประสาทไม่ให้เกิดโรคประสาทเสื่อมสภาพ (neuro degenerative disease)

ข้อควรระวัง

– ระบบย่อยอาหาร อาจพบอาการไม่สบายท้อง เบื่ออาหาร คลื่นไส้ ท้องเสียบ้าง แต่ไม่บ่อย 

– อาจพบอาการแพ้ยา เช่น มีผื่นที่ผิวหนัง

– ไม่ควรใช้ในสตรีมีครรภ์ แม้ไม่มีรายงานการเกิดความพิการของตัวอ่อนในครรภ์ แต่ยังไม่มีการศึกษาความปลอดภัยทางคลินิก

สรุป CoQ-10 เป็น cofactor ที่สำคัญในกระบวนการขนส่งอิเล็กตรอน ดังนั้นจึงมีความสำคัญในกระบวนการผลิตพลังงานในกล้ามเนื้อต่างๆ โดยเฉพาะหัวใจ ซึ่งเป็นอวัยวะที่ต้องการพลังงานมาก จึงนำมาใช้ในโรคหัวใจ และช่วยการทำหน้าที่ของระบบต่างๆ ในร่างกาย